ΑΝΔΡΕΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ: ΕΠΑΛΗΘΕΥΣΙΣ- Ο ΠΛΟΚΑΜΟΣ ΤΗΣ ΑΛΤΑΜΙΡΑΣ-Η ΑΝΟΔΟΣ.

 Ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ στα νεανικά του χρόνια

Επαλήθευσις

Γραμματικέ με το χαρτί και με το καλαμάρι

Πότε θα στείλης την ευχή της κόρης

Μ’ ένα παλμό του στήθους της μ’ ένα λουλούδι

Που το κρατούσε ανάσα στα χείλη

Πριν να το βάλη μέσ’ στο γράμμα της για να το στείλη

Στον άνδρα που την σκέπτεται στα ξένα.

Καιροί καλοί σαν μήλα του Σεπτέμβρη

Στους εραστάς πηγαίνουνε τα φρούτα

Των κήπων και των ασπασμών

Της ανδρικής και γυναικείας συσχετίσεως

Πάσης μορφής του έρωτος.

Τα χλιμιντρίσματα μεταβιβάζουν τις δονήσεις

Λεπτών χαδιών μέσα σε χρώματα ποικίλα

Πιο δυνατά κι από τ’ αρώματα

Πιο εκφραστικά κι από τα μύρα

Της μοίρας με τ’ απίστευτα στολίδια

Που λάμπουν καθώς λάμπουνε και τ’ άστρα

Ενώ γλυκύ πλατάγισμα κυμάτων

Σπρώχνει την βάρκα της διαβάσεως μιας λίμνης

πλήθος πλωτές καλύβες την καλύπτουν

Και μοιάζουν με πολίχνες των φιλιών

Που δίνουν στους περάτες οι μανάδες

Με τα κορίτσια τους κρυμμένα

Στο βελουδένιο φως της τρυφερής σαρκός των.

Ο πλόκαμος της Αλταμίρας

3

Η ποίησις είναι ανάπτυξι στίλβοντος ποδηλάτου. Μέσα της όλοι μεγαλώνουμε. Οι δρόμοι είναι λευκοί. Τ’ άνθη μιλούν. Από τα πέταλά τους αναδύονται συχνά μικρούτσικες παιδίσκες. Η εκδρομή αυτή δεν έχει τέλος.

12

Ακόμη λίγη θάλασσα, ακόμη λίγο αλάτι. Έπειτα θα ‘θελα να κυλισθώ στην αμμουδιά μαζύ σου.

18

Πάρε την λέξι μου. Δώσε μου το χέρι σου.

Η άνοδος

Οι λέξεις όταν πέφτουν στο σώμα της νυκτός

Μοιάζουν με καράβια που τις θάλασσες οργώνουν

Με άνδρες που σπέρνουν και γυναίκες που μιλούν

Μέσα στους ποππυσμούς των φιλημάτων

Σαύρες περνούν μέσα στα ρίγη των ακτών

Πελάγους που απλώνεται μέχρι την άμμο

Με πλαταγίσματα με παφλασμούς

Ολίγον πριν ο ήλιος ανατείλη

Ενώ ακούονται φωνές των ραψωδών της ύλης

Και αλαλαγμοί αλέκτορος ορθίου

Επί μιας στήλης άλατος χωρών μεσημβρινών

Όταν ογκούνται οι πόθοι στους αιγιαλούς

Μυριάδων που πορεύονται μέσ’ στις ριπές του ανέμου

Μπροστά στα μάτια των ολβίων κορασίδων

Που κύπτουν με τα στήθη των εγγίζοντα το ύδωρ

Το καθαρό νερό των ρυακίων

Ώσπου να βρουν και να αισθανθούν στα σώματα και στας ψυχάς των

Άνευ ορίων άνευ όρων

Την κεκτημένην άνοδον της ηδονής.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΔΡΕΑ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟ:

ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ

(1901-1975).

Ο Ανδρέας Εμπειρίκος, εισηγητής της σουρρεαλιστικής ποίησης και της ψυχανάλυσης στην Ελλάδα, ο συγγραφέας του ερωτικότερου ίσως μυθιστορήματος που γράφτηκε στην ιστορία της Ελληνικής λογοτεχνίας, υπήρξε ένας «μανιώδης φωτογράφος», όπως τον χαρακτήριζαν οι φίλοι του.

Ο Ανδρέας Εμπειρίκος γεννήθηκε στη Μπραΐλα της Ρουμανίας γιος του εφοπλιστή και πολιτικού Λεωνίδα Εμπειρίκου από την Άνδρο και της ρωσικής καταγωγής Στεφανίας Κυδωνιέως.

Από το 1902 ως το 1908 έζησε στη Σύρο. Το 1908 εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στην Αθήνα, όπου ο πατέρας του ίδρυσε την Εθνική Ατμοπλοΐα Ελλάδος, ενώ διατηρούσε επαφή με τη Ρωσία ως το 1914. Τέλειωσε το Γυμνάσιο στην Αθήνα και υπηρέτησε στο Ναυτικό. Σπούδασε Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Λονδίνο και Οικονομικές Επιστήμες στην Ελβετία. Στο Λονδίνο έμεινε από το 1921 ως το 1925 εργαζόμενος παράλληλα με τις σπουδές του στις επιχειρήσεις της οικογένειάς του. Το 1926 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου μυήθηκε στην Ψυχανάλυση κοντά στο R.Laforgue, ήρθε σε επαφή με τις θεωρίες του Χέγκελ, του Μαρξ και του Έγκελς, γνωρίστηκε με τον Αντρέ Μπρετόν και μπήκε στον κύκλο των υπερρεαλιστών. Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα (1931) εργάστηκε στα ναυπηγεία Βασιλειάδη ως το 1935 (ταξίδεψε την περίοδο αυτή με ένα φορτηγό πλοίο του πατέρα του στα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας). Στην Αθήνα σχετίστηκε στενά με τους επίσης προσανατολισμένους προς τον υπερρεαλισμό ποιητές Ελύτη, Καλαμάρη και Εγγονόπουλο. Το 1935 ο Εμπειρίκος πραγματοποίησε την πρώτη διάλεξη για τον υπερρεαλισμό στην Ελλάδα στην αίθουσα Ατελιέ και με τον τίτλο Υπερρεαλισμός, μια νέα ποιητική Σχολή, ενώ οργάνωσε επίσης έκθεση με έργα υπερρεαλιστών ζωγράφων στο σπίτι του. Τον ίδιο χρόνο πρωτοεμφανίστηκε στο λογοτεχνικό χώρο από τις στήλες του περιοδικού Ελληνικά Γράμματα, όπου δημοσίευσε την ποιητική συλλογή Υψικάμινος. Ακολούθησαν συνεργασίες του στα περιοδικά Τετράδιο, Εποχές, Πάλι, Λωτός, Τραμ και Ηριδανός. Το 1954 εξέδωσε την Ενδοχώρα και ακολούθησαν τα Γραπτά ή Προσωπική Μυθολογία (1960), Αrgo (1967) και Ο Δρόμος (1974). Από το 1935 ως το 1951 ασχολήθηκε επαγγελματικά με την ψυχανάλυση και υπήρξε ιδρυτικό μέλος της πρώτης ελληνικής ψυχαναλυτικής ομάδας, η οποία έγινε δεκτή (1948-1949) από τη Γαλλική Ψυχαναλυτική Εταιρεία (ο Εμπειρίκος έγινε μέλος της το 1950). Το 1940 παντρεύτηκε τη Μάτση Χατζηλαζάρου, από την οποία πήρε διαζύγιο το 1946. Το 1941 υπηρέτησε στο αλβανικό μέτωπο για δύο μήνες, το 1944 συλλήφθηκε από την πολιτοφυλακή του ΕΑΜ και οδηγήθηκε ως όμηρος στην Κρώρα, από όπου κατάφερε τελικά να διαφύγει. Το 1947 παντρεύτηκε τη Βιβίκα Ζήση, με την οποία απέκτησε ένα γιο το Λεωνίδα. Κατά τη διάρκεια της ζωής του παρακολούθησε ψυχαναλυτικά συνέδρια στη Ζυρίχη και το Άμστερνταμ και έδωσε πολλές διαλέξεις. Το 1962 ταξίδεψε στη Ρωσία μαζί με τον Οδυσσέα Ελύτη και τον γιατρό Σπηλιόπουλο στη Ρωσία, μετά από πρόσκληση του συνδέσμου Ε.Σ.Σ.Δ. – Ελλάς. Πέθανε στην Κηφισιά το 1975 από καρκίνο του πνεύμονα. Ο Ανδρέας Εμπειρίκος στάθηκε ο εισηγητής του υπερρεαλισμού στην Ελλάδα (με ορόσημο την Υψικάμινο) και ένας από τους πρώτους έλληνες ψυχαναλυτές. Έντονη επίδραση στη σκέψη του και τη γραφή του άσκησε η φροϋδική θεωρία, η οποία μαζί με τα υπερρεαλιστικά μηνύματα τον οδήγησε στο να υιοθετήσει μια γραφή που βασίζεται στον ελεύθερο συνειρμό και την άμεση έκφραση συναισθημάτων χωρίς τη διαμεσολάβηση της λογικής σκέψης ( τη λεγόμενη αυτόματη γραφή). Ένα μεγάλο μέρος του έργου του παρέμεινε ανέκδοτο ως το θάνατό του ενώ μέχρι σήμερα πολλά κείμενά του παραμένουν αδημοσίευτα ή αποσπασματικά δημοσιευμένα στον Τύπο.

1. Τα στοιχεία αντλήθηκαν από τα λήμματα Γιατρομανωλάκης Γιώργης, «Εμπειρίκος Ανδρέας», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό3. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1985 και Βούρτσης Ιάκωβος Μ., «Χρονολόγιο Ανδρέα Λ.Εμπειρίκου (1901-1985)», Χάρτης17-18, 11/1985, σ.517-524.

ΝΕΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΠΕΡΙΒΟΛΙ.

Πηγές: ekebi.gr & timesnews.gr