Η εξέλιξη αυτή ενδέχεται να οδηγήσει σε αποσταθεροποίηση της ανατολικής
Μεσογείου.
Στη νότια ακτή του πάλαι ποτέ Αστακηνού Κόλπου, σήμερα Κόλπου της
Νικομήδειας (Ιζμίτ), στο ναυπηγείο της Κίου (Γκιολτσούκ), το μέλλον του
πολεμικού ναυτικού της Τουρκίας λαμβάνει σάρκα και οστά. Το πρώτο από τα έξι
γερμανικά σχεδιασμένα υποβρύχια βρίσκεται ήδη στο νερό, αφού καθελκύθηκε από
την αποβάθρα του το Μάρτιο. Το Piri Reis θα ενταχθεί στον τουρκικό στόλο τον
επόμενο χρόνο, ενώ πέντε ακόμη υπορύχια της κατηγορίας Reis θα ακολουθήσουν τα
επόμενα διαδοχικά έτη.
Πρόκειται για έναν θρίαμβο για το ναυτικό της Τουρκίας και παράλληλα για
έναν πονοκέφαλο για την Ελλάδα.
Η προσθήκη έξι πλοίων αιχμής αποτελεί ένα πλεονέκτημα για το ΝΑΤΟ. Η
νότια πλευρά της συμμαχίας θερμαίνεται: στις 23 Ιουνίου ρωσικά πλοία άνοιξαν
πυρ εναντίον μιας βρετανικής φρεγάτας στα ύδατα της Κριμαίας. Δύο ημέρες
αργότερα, η Ρωσία ξεκίνησε αεροπορικές και θαλάσσιες ασκήσεις στη Μεσόγειο,
αψιμαχώντας με ένα βρετανικό αεροπλανοφόρο στην περιοχή. Στη συνέχεια, ένα
αμερικανικό πυρηνικό υποβρύχιο εμφανίστηκε στο Γιβραλτάρ. Παράλληλα, τα
υποβρύχια «θα αναμορφώσουν τη ναυτική ισορροπία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας»,
λέει ο Εμμανουήλ Καραγιάννης του King’s College London.
Ένα δίκοπο μαχαίρι
Τα υποβρύχια θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη συλλογή πληροφοριών
σε αμφισβητούμενα νερά, συμπεριλαμβανομένης της κατασκοπείας γύρω από τα
υποθαλάσσια καλώδια που η Ελλάδα σχεδιάζει να κατασκευάσει για να φτάσει στην
Κύπρο, την Αίγυπτο και το Ισραήλ. Τα υποβρύχια μπορεί να είναι εξοπλισμένα με
αντιπλοϊκούς πυραύλους μεσαίας εμβέλειας που θα μπορούσαν να «εξουδετερώσουν σε
μεγάλο βαθμό τις ελληνικές πολεμικές δυνατότητες κατά των υποβρυχίων», προσθέτει
ο κ. Καραγιάννης, αν και πολλά εξαρτώνται από το πόσο καλά η Τουρκία μπορεί να
ενσωματώσει τα εγχώρια οπλικά της συστήματα στη γερμανική σχεδίαση.
Αν και η Ελλάδα δεν αντιτάχθηκε στην συμφωνία των υποβρυχίων, όταν αυτή
υπεγράφη το 2009, η περσινή ελληνοτουρκική κρίση άλλαξε τα πράγματα. «Δεν λέμε,
“Δεν πρέπει να τα πουλήσετε στην Τουρκία”», υποστηρίζει ένας Έλληνας
αξιωματούχος. «Αυτό που λέμε τώρα είναι, “Δεν πρέπει να τα πουλήσετε σε αυτήν
την Τουρκία”». Η Ελλάδα θέλει από τη Γερμανία να σταματήσει την πώληση,
αντιπροτείνοντας ότι τα υποβρύχια θα μπορούσαν να πωληθούν σε άλλη χώρα.
Επισημαίνει το παράδειγμα της Αμερικής, η οποία απαγόρευσε στην Τουρκία να
αγοράσει τα αεροσκάφη F-35 πριν από δύο χρόνια, διότι η Άγκυρα προχώρησε με την
αγορά ενός ρωσικού συστήματος άμυνας. Ωστόσο, τα ελληνικά επιχειρήματα έχουν
πέσει στο κενό.
Αρκετές χώρες της ΕΕ περιόρισαν τις εξαγωγές όπλων στην Τουρκία το 2019,
μετά την επίθεσή της στη Συρία. Αλλά μετά την περασμένη κρίση στη Μεσόγειο, η
Γερμανία, η Ιταλία, η Ισπανία και άλλοι, μπλόκαραν μια ελληνική προσπάθεια για
την επιβολή πλήρους εμπάργκο όπλων.
Στη συνέχεια, στις 13 Ιουνίου, τα κυβερνώντα κόμματα της Γερμανίας
απέρριψαν μια πρόταση που υποστηρίχθηκε από σοσιαλιστικά και πράσινα κόμματα
για τη διακοπή της πώλησης όπλων στην Τουρκία.
Η αντίσταση της Γερμανίας στην κατάργηση της συμφωνίας των υποβρυχίων δεν
αποτελεί έκπληξη. Πιστεύεται ότι η συμφωνία πώλησης ανέρχεται στα 3,5 δισ.
δολάρια, ένα μεγάλο ποσό σε σύγκριση με τις συνολικές εξαγωγές όπλων της
Γερμανίας, ύψους 14 δισ. δολαρίων κατά την τελευταία δεκαετία. Ειδικότερα, η
χώρα είναι πρωτοπόρος στην παγκόσμια αγορά υποβρυχίων, έχοντας πουλήσει
περισσότερα από 120 υποβρύχια σε 17 πολεμικά ναυτικά, από τη δεκαετία του 1960.
Ο τελευταίος δυνητικός πελάτης είναι η Αυστραλία, η οποία φλερτάρει με την ιδέα
να αγοράσει Γερμανικά Τύπου 214s υποβρύχια, για να καλύψει το κενό, μέχρι να
καταφτάσουν τα νεότερα γαλλικά υποβρύχια, τη δεκαετία του 2030.
Ωστόσο, τα χρηματικά κίνητρα δεν είναι ολόκληρη η ιστορία. Η σχέση της
Τουρκίας με την ΕΕ και η θέση της στο ΝΑΤΟ έχουν καταστεί βαθιά διχαστικά
ζητήματα και στα δύο θεσμικά όργανα. Η Γαλλία, η Ελλάδα και η Κύπρος είναι
πρόθυμοι να αντιδράσουν σε αυτό που βλέπουν ως επιθετική και επεκτατική
συμπεριφορά της Τουρκίας. Αντίθετα, η Γερμανία – όπως και η Ιταλία, η Πολωνία
και η Ισπανία – θέλουν να αποτρέψουν την κατάρρευση της σχέσης.
Εν μέρει, αυτό συμβαίνει διότι επιθυμούν να διατηρηθεί ο έλεγχος του
μεταναστευτικού. Η Άνγκελα Μέρκελ, καγκελάριος της Γερμανίας, έχει «εμμονή» με
το ζήτημα, όπως παραπονιέται Έλληνας αξιωματούχος. «Επιτρέπει στην Τουρκία να
εκβιάζει την Ευρώπη», προσθέτει.
Μετά από μια σύνοδο κορυφής της ΕΕ στις 24 Ιουνίου, η κ. Μέρκελ δήλωσε
ότι το μπλοκ συμφώνησε να παράσχει 3 δισεκατομμύρια ευρώ στους μετανάστες στην
Τουρκία, από ένα πακέτο 6 δισεκατομμυρίων ευρώ που εγκρίθηκε το 2016. Αν και ο
αριθμός των παράνομων εισροών από την Ανατολική Μεσόγειο μειώθηκε κατά το ήμισυ
σε σύγκριση με πέρυσι, παραμένουν ωστόσο πάνω από 3 εκατομμύρια πρόσφυγες στην
Τουρκία.
Ευρύτερες εκτιμήσεις είναι στο παιχνίδι. Μερικές είναι στρατηγικές. Η
Γερμανία βλέπει την Τουρκία ως προπύργιο στη νότια πλευρά του ΝΑΤΟ, όπου η
Ρωσία ανασυντάσσεται και επαναβεβαιώνει την ισχύ της. Άλλοι λόγοι είναι
εσωτερικοί. Η Γερμανία έχει τη μεγαλύτερη τουρκική ομογένεια στον κόσμο, με
περίπου 3 εκατομμύρια άτομα τουρκικής καταγωγής. «Η σχέση της Γερμανίας με την
Τουρκία δεν είναι μόνο θέμα εξωτερικής πολιτικής, αλλά και εσωτερικό ζήτημα»,
λέει ο Sinem Adar του Κέντρου Εφαρμοσμένων Τουρκικών Σπουδών στο Βερολίνο.
Η Γερμανία ενισχύεται από το γεγονός ότι η Μεσόγειος είναι προς το παρόν
ήρεμη. Μέχρι στιγμής, φέτος το ΝΑΤΟ έχει συγκαλέσει έξι γύρους συνομιλιών
μεταξύ των ελληνικών και των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, με αποτέλεσμα τη
δημιουργία μιας στρατιωτικής γραμμής για χρήση σε ώρες κρίσεως.
Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο χωρών σχετικά με τα δικαιώματα γεώτρησης
και σχετικά θέματα συνεχίστηκαν νωρίτερα φέτος, αν και η πρόοδος είναι αργή. Ο
Κυριάκος Μητσοτάκης, πρωθυπουργός της Ελλάδας, συναντήθηκε με τον Ρετζέπ Ταγίπ
Ερντογάν, πρόεδρο της Τουρκίας, στο περιθώριο μιας συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ
στις 14 Ιουνίου.
Ακόμα κι έτσι, λίγο περισσότερο από μια εβδομάδα αργότερα η Τουρκία
ανακοίνωσε στρατιωτικές ασκήσεις στο Αιγαίο αφού κατηγόρησε την Ελλάδα ότι
αθέτησε μια παλιά συμφωνία για αποφυγή τέτοιων ασκήσεων κατά τους καλοκαιρινούς
μήνες. Τον επόμενο χρόνο οι ασκήσεις ενδέχεται να περιλαμβάνουν το Piri Reis,
το οποίο θα παρακολουθεί σιωπηλά από τον βυθό.
Μετάφραση: Σταύρος Καλεντερίδης
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο economist
Πηγή: infognomonpolitics.gr
Δημοσίευση σχολίου