ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ, 5 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΤΟΥ 1638 ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ Ο ΝΙΚΟΛΑ ΜΑΛΜΠΡΑΝΣΟ Ο ΓΑΛΛΟΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ & ΡΩΜΑΙΟΚΑΘΟΛΙΚΟΣ ΙΕΡΕΑΣ/ΘΕΟΛΟΓΟΣ.

Ο Νικολά Μαλμπράνς (Nicolas Malebranche, 5 Αυγούστου 1638 – 13 Οκτωβρίου 1715) ήταν Γάλλος φιλόσοφος, ρωμαιοκαθολικός ιερέας και θεολόγος. Γεννήθηκε και πέθανε στο Παρίσι στο Βασίλειο της Γαλλίας. Ήταν εκπρόσωπος του νεοπλατωνισμού και επιχείρησε να συνθέσει την φιλοσοφία του Αυγουστίνου και του Καρτέσιου.

Ο Μαλμπράνς ήταν το νεώτερο παιδί του γραμματέα του Βασιλιά Λουδοβίκου ΙΓ´. Σπούδασε φιλοσοφία και Θεολογία στο Κολλέζ ντε λα Μαρς και αργότερα στη Σορβόνη. Η υγεία του ήταν πάντοτε εύθραυστη επειδή έπασχε από διαμαρτία διαπλάσεως σπονδυλικής στήλης. Λόγω των χριστιανικών του καταβολών εντάχθηκε στο Τάγμα των Ορατοριανών και χρίστηκε ιερέας το 1634. Οι πνευματικές και φιλοσοφικές του αναζητήσεις διευρύνθηκαν όταν διάβασε το βιβλίο του Καρτέσιου “Πραγματεία περί του ανθρώπου”. Το γεγονός αυτό τον επηρέασε σημαντικά και γρήγορα έγινε μελετητής όλων των έργων του μεγάλου ορθολογιστή φιλόσοφου. Λόγω της πολυσχιδούς του επιστημονικής έρευνας (Θεολογία, Ηθική, Απειροστικός λογισμός, Ψυχολογία, Φυσική), το 1699 εξελέγη μέλος της της Ακαδημίας Επιστημών.

Οι φιλοσοφικές του ιδέες

Το βασικό πρόταγμα της φιλοσοφίας του Μαλμπράνς είναι ότι όλα τα αισθητά αντικείμενα από τον άνθρωπο καθίστανται αισθητά με την παρέμβαση του Θεού και δεν υπάρχουν αυτόνομα. Επίσης οι αλλαγές που φαίνονται να γίνονται είτε στα αντικείμενα είτε στις σκέψεις του ανθρώπου ανάγονται κάθε φορά στην παρέμβαση του Θεού. Οι αίτιες δεν είναι παρά η περιστασιακή επέμβαση του Θεού (occasions) ώστε να παράγει αποτελέσματα. Ο οκκαζιοναλισμός αναπτύχθηκε από τον Καρτέσιο αλλά τελειοποιήθηκε και ολοκληρώθηκε από τον Μαλμπράνς.

Ως εκ τούτου η καρτεσιανή διαρχία μεταξύ σώματος και νου εξηγήθηκε από τον Γάλλο φιλόσοφο ως ειδική περίπτωση της γενικότερης θέσης ότι τα δημιουργημένα όντα δεν αλληλεπιδρούν. Με αυτόν τον τρόπο ενσωμάτωσε τη θεωρία του Καρτέσιου στο Ρωμαιοκαθολικό δόγμα.

Κατά τον Μαλμπράνς οι εμπειρίες μέσω των αισθήσεων δεν παράγουν παρά μόνο μια ωφελιμιστική θεωρία για τον άνθρωπο και τον ενημερώνουν μόνο για την κατάσταση της υγείας του σώματός του. Οι αισθήσεις λοιπόν είναι απατηλές, δεν μας πληροφορούν για την πραγματική ουσία των όντων, όντας αντικείμενα της ανέλιξης της ανθρώπινης γνώσης. Εν κατακλείδι οι αισθήσεις ανάγονται σε μια πρότυπη και αρχέτυπη ιδέα που ονομάζεται νοητή έκταση.

Ο Μαλμπράνς θεωρούσε ότι ο νους του Θεού εμπεριέχει όλο το βάθος και την έκταση των ιδεών, και με βάση αυτές τις ιδέες δημιούργησε τον κόσμο. Ο άνθρωπος γνωρίζει αυτές τις πρωταρχικές ιδέες αλλά μόνο εν μέρει και ελλιπώς.

Τέλος ο ιδεαλιστής φιλόσοφος υποστήριξε ότι η ύπαρξη του Θεού είναι δεδομένη και βεβαία ενώ η ύπαρξη του ανθρώπου απαιτεί απόδειξη και είναι ακατάληπτη, σε αντίθεση με τον Καρτέσιο που υποστήριζε το ακριβώς αντίθετο.

Nicolas Malebranche | Great Thoughts Treasury

Βιβλιογραφία

Έργα του Μαλμπράνς σε νεοελληνική απόδοση

Διάλογος χριστιανού και κινέζου φιλοσόφου, Εκδόσεις Καστανιώτη, 1998. ISBN 9789600322217

Αναφορές στον Μαλμπράνς σε νεοελληνική απόδοση

ALESSIO FRANCO: Ιστορία της νεότερης φιλοσοφίας, Εκδόσεις Π.Τραυλός, 2012. ISBN 9789606640469

Φρανκ Σβάιτσερ: Πως πεθαίνουν οι φιλόσοφοι, Εκδόσεις Γνώση, 2013. ISBN 9789602358634

Τα πρωτότυπα έργα του

Στα γαλλικά:

De la recherche de la vérité. Où l’on traite de la Nature de l’Esprit de l’homme, & de l’usage qu’il en doit faire pour éviter l’erreur dans les Sciences (1674-1675) Texte sur Wikisource (Περί της αναζήτησης της αλήθειας)

Traité de la nature et de la grâce (1680) (Πραγματεία περί της φύσεως και της Χάριτος)

Conversations chrétiennes

Traité de morale (1684) (Πραγματεία περί Ηθικής)

Entretiens sur la métaphysique, sur la religion et sur la mort (1688) (Οι διάλογοι περί της μεταφυσικής και περί της θρησκείας)

Traité de l’amour de Dieu

Entretien d’un philosophe chrétien et d’un philosophe chinois sur l’existence et la nature de Dieu (1708)

Lettres à Dortous de Mairan

Réflexions sur la prémotion physique

Recueil de toutes les réponses à M. Arnauld

Πηγές

Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τόμος 40, σελίδες 166 και 167

ΝΕΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΠΕΡΙΒΟΛΙ.

Πηγή: timesnews.gr